چکیده
ژنیکوماستی یک اختلال نسبتاً شایع است که دلایل آن از فرآیندهای فیزیولوژیکی خوش‌خیم تا نئوپلاسم‌های نادر متغیر است. پزشک به منظور تشخیص صحیح علت ژنیکوماستی، عوامل هورمونی دخیل در رشد سینه را بررسی می‌کند. به موازات رشد سینه زنان، استروژن، GH و IGF-1 برای رشد سینه در مردان مورد نیاز است. از آنجا که تعادل بین استروژن و آندروژن در مردان وجود دارد، هرگونه بیماری یا دارویی که استروژن در گردش را افزایش دهد یا آندروژن در گردش را کاهش دهد و باعث افزایش نسبت استروژن به آندروژن شود، می‌تواند باعث ایجاد ژنیکوماستی گردد. با توجه به تنوع علل احتمالی از جمله نئوپلاسم، بررسی سوابق و شرح زمان حال بصورت دقیق و فیزیکی ضروری است. پس از تشخیص ژنیکوماستی، درمان علل زمینه‌ای از اهمیت زیادی برخوردار است. در مجموعه جراحی ژنیکوماستی الو جراح نسبت به بررسی این علل زمینه ای اقدام می شود. اگر هیچ علت زمینه‌ای کشف نشد، مشاهدات دقیق تر و از نزدیک آغاز می‌شود. اگر ژنیکوماستی شدید باشد و به تازگی شروع شده‌باشد، می‌توان درمان دارویی را امتحان کرد و در صورت بی اثر بودن دارو، بافت غدد را از طریق جراحی خارج می‌کنند.
مراحل رشد و عملکرد ناحیه سینه
رشد سینه مردان مشابه رشد سینه در زنان اتفاق می‌افتد. در دوران بلوغ زنان، تداخل هورمونی پیچیده‌ای رخ می‌دهد که منجر به رشد و بلوغ سینه زن بالغ می‌شود.
در اوایل زندگی جنینی، سلول‌های اپیتلیال (مشتق از اپیدرم ناحیه‌ای) که برای تبدیل شدن به آرئول برنامه‌ریزی شده‌است، در مجاری تکثیر می‌شوند که به نوک سینه در سطح پوست متصل هستند. انتهای بسته این مجاری جوانه می‌زنند و در حاملگی بعدی ساختارهای آلوئولی شکل می‌گیرد. با کاهش پرولاکتین جنین و استروژن جفتی و پروژسترون در بدو تولد، رشد سینه نوزاد تا زمان بلوغ عقب می‌افتد.
طی دوران خارش سینه زنان، ظاهر بالینی اولیه جوانه سینه، رشد و تقسیم مجاری اتفاق می‌افتد و باعث ایجاد جوانه‌های انتهایی به شکل چماقی می‌شود که در نهایت جوانه‌های آلوئولی را تشکیل می‌دهند. تقریباً ۱۲ جوانه آلوئولار در مجرای انتهایی جمع شده و لوبول نوع یک را تشکیل می‌دهند. لوبول نوع یک به تیپ دو و سه لوبول تبدیل می‌شود که داکتول (ductule) نامیده می‌شوند. تعداد جوانه‌های آلوئولی در لوبول های نوع دو به ۵۰ و در لوبول های نوع سه به ۸۰ افزایش می‌یابد. کل این فرآیند تغییر، سال‌ها پس از شروع بلوغ به طول می‌انجامد و در صورت عدم حاملگی، ممکن است هیچگاه تکمیل نشود.
ژنیکوماستی فیزیولوژیکی
ژنیکوماستی یا همان رشد سینه در مردان، می‌تواند به طور معمول در سه مرحله از زندگی رخ دهد. اولین مورد مدتی پس از تولد در مردان و زنان رخ می‌دهد. این تا حدودی ناشی از سطح بالای استرادیول و پروژسترون است که توسط مادر در دوران بارداری تولید و باعث تحریک بافت سینه در نوزاد می‌شود. مکانیسم دیگر تا حدودی ناشی از افزایش تبدیل پیش‌سازهای هورمون استروئید به استروئیدهای جنسی و افزایش گنادوتروپین‌ها در نوزادان است. این بیماری می‌تواند چندین هفته پس از تولد ادامه یابد و باعث ترشح خفیف پستان به نام “شیر جادوگران” شود. بلوغ دومین دوره‌ای است که در آن ژنیکوماستی می‌تواند از نظر فیزیولوژیکی رخ دهد. در حقیقت ۶۰ درصد از پسران در سن ۱۴ سالگی دارای ژنیکوماستی‌ای هستند که قابلیت تشخیص بالینی دارد. اگرچه در بیشتر موارد هر دو طرف سینه دچار ژنیکوماستی می‌شود، اما اغلب به شکل نامتقارن بروز می‌کند و حتی می‌تواند به صورت یک طرفه رخ دهد. ژنیکوماستی بلوغ معمولاً ظرف ۳ سال از شروع آن برطرف می‌شود.
در اوایل بلوغ، غده هیپوفیز بصورت شبانه گنادوتروپین ترشح می‌کند و تولید تستوسترون بیضه را در ساعات اولیه صبح تحریک می‌کند. بدین ترتیب، استروژن در طول روز افزایش می‌یابد. برخی از مطالعات نشان داده‌اند که کاهش نسبت آندروژن به استروژن در پسران مبتلا به ژنیکوماستی بلوغ در مقایسه با پسرانی که ژنیکوماستی ندارند، دیده می‌شود. علاوه بر این، مطالعه دیگری افزایش فعالیت آروماتاز را در فیبروبلاست های پوستی پسران مبتلا به ژنیکوماستی نشان داد. بنابراین، مکانیسم ایجاد ژنیکوماستی در دوران بلوغ ممکن است به دلیل کاهش تولید آندروژن‌ها و یا تأثیر بر آندروژن‌های در گردش باشد که در نتیجه‌ی آن، نسبت استروژن به آندروژن افزایش می‌یابد.
سومین محدوده سنی که اغلب ژنیکوماستی در آن مشاهده می‌شود در سنین بالا (بیش از ۶۰ سال) است. اگرچه مکانیسم‌های دقیق این امر به طور کامل روشن نشده‌است، شواهد نشان می‌دهد که ممکن است ناشی از افزایش فعالیت آروماتاز محیطی ناشی از افزایش چربی کل بدن، افزایش غلظت LH و کاهش غلظت تستوسترون سرم مرتبط با مردان سالخورده باشد. به عنوان مثال، محققان افزایش سطح استروژن ادراری را در افراد چاق و حضور آروماتاز را در بافت چربی نشان داده‌اند. بنابراین، مانند ژنیکوماستی چاقی، ژنیکوماستی پیری نیز ممکن است تا حدی ناشی از افزایش فعالیت آروماتاز باشد و نهایتاً باعث افزایش تبدیل آندروژن‌ها به استروژن‌ها شود. علاوه بر این، نه تنها چربی کل بدن با افزایش سن افزایش می‌یابد، بلکه ممکن است فعالیت آروماتاز نیز در بافت چربی موجود بیشتر شود و حتی بر استروژن‌های در حال گردش بیافزاید. همچنین SHBG با افزایش سن در مردان افزایش می‌یابد. از آنجا که SHBG استروژن را با میل کم‌تری نسبت به تستوسترون مقید می‌کند، نسبت استرادیول زیستی به تستوسترون موجود در بدن احتمالاً در مردان مسن چاق افزایش خواهدیافت.
به گفته آفیس نیوز در نهایت باید به این نکته توجه داشت که ممکن است بیماران مسن داروهای متعددی به علت کهولت سن مصرف کنند. برخی از این داروها موجب بروز ژنیکوماستی می‌شوند. یک مطالعه کوهورت نشان می‌دهد که داروهای افراد مسن، در ۸۰ درصد موارد ژنیکوماستی، حداقل تا حدی اثرگذار بوده‌اند.
کلمات کلیدی: ژنیکوماستی، جراحی ژنیکوماستی، بهترین جراح ژنیکوماستی، درمان ژنیکوماستی، علت ژنیکوماستی، ژنیکوماستی، کاذب، ژنیکوماستی یک طرفه، ژنیکوماستی و معافیت سربازی، بهترین جراح ژنیکوماستی در تهران، هزینه جراحی ژنیکوماستی، قیمت جراحی ژنیکوماستی
دکتر فرید مرادیان، دکتر آریانا، تاپ کلینیک، فیت شیپ، نداف کرمانی، دکتر ابر بیات، دکتر نفیسی